Γιατί θεωρούμε γρουσούζικα τα δίσεκτα έτη;

Το 2016 είναι μια χρονιά δίσεκτη. Θα έχει κακοτυχίες, δυσκολίες, προβλήματα; Αυτό πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Ας δούμε γιατί.
Τι είναι τα δίσεκτα έτη;

Δίσεκτο είναι το έτος που πληροί δύο προϋποθέσεις: Διαιρείται ακριβώς με το 4 και επιπλέον, αν είναι επαιώνιο έτος (δηλαδή πολλαπλάσιο του 100, π.χ. 1900, 2000, 2100), διαιρείται ακριβώς με το 400. Είναι επίσης η χρονιά που, κατά παράδοση, γίνεται η πιο σημαντική παγκόσμια αθλητική συνάντηση: οι Ολυμπιακοί αγώνες. Τι έχουν όμως αυτά τα δίσεκτα έτη – που αποτελούν το 25% των συνολικών ετών, διαθέτουν 366 ημέρες και έναν… διευρυμένο Κουτσοφλέβαρο 29 ημερών (όπως το 2016) – και θεωρούνται δυσοίωνα; Πάμε πίσω, στη ρωμαϊκή εποχή…
Προβλήματα στα ημερολόγια

Η ετήσια περιφορά της Γης γύρω από τον ήλιο θεωρείται ότι δεν διαρκεί μόνο 365 ημέρες αλλά και κάτι παραπάνω: 6 ώρες, 9 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα, κατά μέσο όρο. Όμως οι Ρωμαίοι από το 600 π.Χ. ακολουθούσαν ένα ημερολογιακό έτος 365 ημερών, το οποίο κάθε 4 χρόνια προπορευόταν κατά (σχεδόν) ένα 24ωρο από το ηλιακό έτος. Όταν έφτασαν πλέον να γιορτάζουν τις καλοκαιρινές γιορτές του θερισμού μέσα στον ημερολογιακό χειμώνα, αποφάσισαν ότι αυτή η ανακολουθία δεν μπορούσε να συνεχιστεί.
Μακραίνοντας και κονταίνοντας τον Φεβρουάριο

Για να διορθωθεί η ανωμαλία, το 46 π.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ιούλιος Καίσαρας αναζήτησε τα φώτα του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη από την Αλεξάνδρεια. Εκείνος, βασισμένος στις γνώσεις του πατέρα της αστρονομίας Ίππαρχου, υπολόγισε το ηλιακό έτος σε 365 ημέρες και 6 ώρες και ανέλαβε να βρει έναν τρόπο να στριμώξει κάπου τις περισσευούμενες 6 ώρες της χρονιάς: Αφού πρώτα επιμήκυνε το έτος 46 π.Χ. φθάνοντάς το στις 445 ημέρες – προκειμένου να καλύψει τη διαφορά, όρισε να προστίθεται στο νέο ημερολογιακό έτος μία ημέρα κάθε 4 χρόνια. Και επειδή αυτή η ημέρα έμπαινε αρχικά εμβόλιμη και χωρίς αρίθμηση μετά τις 23 Φεβρουαρίου, δηλαδή 6 ημέρες πριν από την ρωμαϊκή πρωτομηνιά και ταυτόχρονα πρωτοχρονιά (καλένδες) του Μαρτίου, ονομάστηκε δις έκτη ημέρα (δεύτερη έκτη ημέρα) ή αλλιώς δίσεκτη, εξ ου και το δίσεκτο έτος.
Πόσα δίσεκτα;

Και ενώ ο χρόνος κυλούσε, εξαιτίας μιας μικρής απόκλισης του Ιουλιανού (παλαιού) ημερολογίου (1 ημέρα κάθε 129 χρόνια) τον 16ο αιώνα παρατηρήθηκε ότι η εαρινή ισημερία συνέβαινε στις 11 Μαρτίου, δηλαδή 10 ημέρες νωρίτερα. Έτσι ήρθε το 1.582 μ.Χ. το Γρηγοριανό (νέο) ημερολόγιο για να φέρει την εαρινή Ισημερία στα σωστά της μέτρα (21 Μαρτίου), προσθέτοντας μια νέα προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα έτος δίσεκτο: Την ακριβή διαίρεση των επαιώνιων ετών με το 400. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 400 χρόνια που περνούν δεν έχουμε 100 δίσεκτα έτη αλλά μόνο 97 (π.χ. το 1900 ήταν δίσεκτο σύμφωνα με το παλιό αλλά όχι με το νέο ημερολόγιο, ενώ το 2000 και το 2400 είναι δίσεκτα και στα δύο ημερολόγια).
Δεν είμαστε Ρωμαίοι, άρα τι φοβόμαστε;

«Κι αν έρθουν δίσεκτοι καιροί…», λένε τα δημοτικά τραγούδια. Η ελληνική παράδοση (και κάποιων ευρωπαϊκών χωρών επίσης, όπως και του Καναδά) σε μια δίσεκτη χρονιά προβλέπει γρουσουζιά και προτείνει αποφυγή κάθε σημαντικού βήματος στη ζωή: Δηλαδή όχι στον γάμο, στο χτίσιμο σπιτιού, στη σύσταση εμπορικής επιχείρησης και στη θεμελίωση κάθε λογής μακροπρόθεσμου συνεταιρισμού. Λέγεται ότι η λέξη «δίσεκτο» από ορθογραφική παρανόηση παραπέμπει στο «δυσοίωνο», λόγω του αρχικού δισ- που συγχέεται με το φοβερό και τρομερό δυσ- (δυστυχία, δυσκολία, δυστοκία). Όμως τον τρόμο τον έσπειραν οι αρχαίοι Ρωμαίοι, η οποίοι είδαν την 29η Φεβρουαρίου ως αποφράδα ημέρα: Γι΄ αυτούς ήταν ένα εμβόλιμο ψήγμα χρόνου που προστέθηκε για να φέρει αναταραχή, αναστάτωση και συμφορές μέσα στον μήνα Φεβρουάριο, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στη λατρεία των υποχθόνιων θεοτήτων. Άγνωστο γιατί έκτοτε όλοι οι υπόλοιποι τρέμουμε τις δίσεκτες χρονιές…
Τυχερό για τις ανύπαντρες Ιρλανδές!

Ωστόσο η ιρλανδική παράδοση δίνει την ευκαιρία σε κάθε ανύπαντρη Ιρλανδή να κάνει πρόταση γάμου στον αγαπημένο της την 29η Φεβρουαρίου, την οποία εκείνος είναι υποχρεωμένος να αποδεχτεί! Το έθιμο θεωρείται ότι επιβλήθηκε δια νόμου το 1288 στη Σκωτία από την βασίλισσα Μαργαρίτα, για να επεκταθεί σύντομα στη Γαλλία, την Ιταλία και (το 1600) στην Αγγλία, ενώ το βρίσκουμε και στο Μόντρεαλ του 1920. Παλιαότερα ένα γενναίο πρόστιμο περίμενε τον άντρα που θα αρνούνταν την πρόταση: Θα έπρεπε να αποζημιώσει πλουσιοπάροχα την απογοητευμένη γυναίκα ανάλογα με το εισόδημά του ή έστω να της αγοράσει ένα μεταξωτό φόρεμα.
Ποια σχέση έχει ο τζόκερ;

Κάποιοι ιστορικοί εικάζουν ότι τα 52 χαρτιά της τράπουλας αποτελούν την εξέλιξη ενός ετήσιου ημερολογίου (ανά εβδομάδες) που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι. Οι 52 κάρτες συμπλήρωναν ένα ημερολογιακό έτος, ενώ ο τζόκερ (όπως τον αποκαλούμε σήμερα) ήταν το 53ο φύλλο που εκπροσωπούσε την 366η ημέρα του δίσεκτου έτους.

ΠΗΓΗ